آن گونه که تاریخ و پنل مصرف مواد مخدر در جهان نشان می‌دهد ، یکی از قویترین مواد مخدر که توانست در تخریب و ویرانی شهر وجودی انسان و گسترش پدیده اعتیاد در سطحی وسیع عمل کند هرویین است. در اواخر قرن نوزدهم مصرف تریاک در اروپا به شکل گسترده‌ای رواج یافته بود و مردم برای درمان بساری از بیماری‌ها مانند وبا که ناشی از آلودگی محیط زیست آن موقع اروپا بود به مصرف تریاک روی می‌آوردند و پس از مدتی به مصرف آن اعتیاد پیدا می‌کردند. پزشکان آن زمان در اروپا به دنبال دارویی بودند تا بتواند در درمان و یا ترک اعتیاد به تریاک مؤثر باشد . ظاهراً برای اولین بار داروسازی بایر آلمان در سال 1896 از ترکیب انیدرید استیک و مرفین خالص دارویی را ساخت که هرویین نامیده شد.

نام هرویین از واژه یونانی هیروHiro   به معنی قهرمان گرفته شده است . در این فرایند از یک کیلوگرم مرفین حدود 900 گرم هرویین به دست می‌آمد که به آن دی استیل مرفین نیزگفته می‌شود. هرویین برای اولین بار به عنوان داروی ترک اعتیاد به تریاک پا به عرصه وجود گذاشت . پزشکان آن زمان نمی‌دانستند که چه اشتباه بزرگی را مرتکب شده‌اند و چه ماده خطرناکی را به عنوان دارو به بازار عرضه کرده‌اند. تصور پزشکان بر این بود که که با مصرف هرویین و جایگزینی آن با تریاک می‌توان اعتیاد به تریاک را درمان کرد و سپس مصرف هرویین را می‌توان به راحتی قطع کرد اما مصرف کنندگان تریاک با مصرف هرویین از چاله در می‌آمدند و به چاهی عمیق می‌افتادند که بیرون آمدن از آن به مراتب سخت تر بود و این آغازی بود برای ظهور گسترده ترین و مخرب‌ترین نوع اعتیاد که در جای جای کره خاکی قربانی گرفته و می‌گیرد و شعله‌های ویرانگر آن هنوز زبانه می‌کشد.

این وضعیت یعنی تجویز هرویین توسط پزشکان برای ترک اعتیاد تا اواخر قرن بیستم ادامه داشت تا جایی که در دهه 1960 میلادی پزشکان شهر لندن بیش از 500 کیلوگرم هرویین به بیماران خود تجویز کردند.

شاید تصور بر این باشد که هرچه پزشکان می‌گویند و هردارویی که تجویز می‌کنند بدون نقص و اشتباه است ، اما آن گونه که تاریخ نشان می‌دهد علم پزشکی خصوصاً در مسئله بیماری اعتیاد دچار اشتباهات فاحشی شده است و تولید و عرضه داروهای ترک اعتیاد توسط پزشکان نه تنها کمکی به حل مسئله نکرده است بلکه باعث تخریب بیشتر و حاد شدن مسئله درمان بیماری اعتیاد شده است و داستان داروهای ترک اعتیاد هنوز هم به همین شکل اما در قالب داروهای دیگر ادامه دارد.

در اواخر قرن بیستم با مشخص شدن عوارض ناشی از مصرف هرویین و نه تنها ناکارآمدی آن بلکه تخریب وحشتناک آن ، تجویز آن برای درمان یا ترک اعتیاد کنار گذاشته شد اما دیگر دیر شده بود و هرویین به عنوان یک ماده مخدر قوی و ویرانگر به همه جا رسوخ کرده بود. اکنون بعد از گذشت سالها هنوز هم در فرهنگ عامیانه اعتیاد و مواد مخدر از زبان مصرف کنندگان هرویین شنیده می‌شود که ما برای ترک اعتیاد به تریاک هرویین مصرف کردیم ، به ما گفتند اگر چند روزی هرویین مصرف کنید راحت تر می‌توانید اعتیادتان را ترک کنید.

هرویین اصل یا لابراتواری که هنوز هم به صورت قاچاق تولید می‌شود پودری سفیدرنگ است اما هرویین‌هایی که به هرویین خیابانی شهرت دارند کرم رنگ و بعضاً قهوه‌ای روشن هستند. این ماده به صورت مصرف کشیدنی با زرورق ، استنشاقی و تزریق وریدی مصرف می‌شود.

هرویین‌هایی که در حال حاضر در بازار قاچاق کشور ما وجود دارند ، طی آزمایش‌های به عمل آمده مشخص شده است که بیش از 90 درصد ترکیبات آن ترکیبی عجیب و غریب از انواع قرص‌های روان گردان شامل خواب آور، ضد افسردگی ، آرامبخش و غیره است و کمتر از 10 درصد آن هرویین خالص است و بهتر است به آن قرصئین گفته شود تا هرویین. این نوع هرویین باعث چرت شدید می‌شود و مصرف کننده آن پس از مصرف در وضعیتی قرار می‌گیرد که مشاعر آن تقریباً از کار می‌افتد در حالیکه تخریب هرویین خالص در این حد و اندازه نیست.

نشئگی هرویین در مقایسه با تریاک از دوام ، ماندگاری و طول عمر کمتری برخوردار است . مصرف کنندگان هرویین تنها چند دقیقه و حتی در روش تزریق پس از چند ثانیه به اوج نشئگی می‌رسند اما باگذشت یکی دوساعت دوباره سطح نشئگی پایین می‌آید و مصرف کننده خمار می‌شود و باید دوباره مصرف کند به همین دلیل مصرف کنندگان هرویین عمدتاً از ادامه روند زندگی عادی عاجز هستند و تمامی وقت خود را صرف تهیه و مصرف هرویین می‌کنندو زندگی آنها به سرعت از هم می پاشد و سر از بیغوله‌ها در می‌آورند در حالیکه مصرف کنندگان تریاک به دلیل بالا بودن مدت ماندگاری و دوام نشئگی آن قادر هستند در طول شبانه روز به زندگی و امورات خود رسیدگی کنندو مشکلات آنها به هیچ وجه قابل مقایسه با مصرف کنندگان هرویین نیست.

ظاهراً تأثیر هرویین بر روی گیرنده‌های مرفین بدن به گونه‌ای است که خیلی سریع جذب آنها می شود و همین‌طور اثر تخریبی آن روی سیستم تولیدکننده مواد شبه افیونی جسم و سیستم ضد درد ، بیشتر و سریع‌تر از سایر مواد مخدر است و در مدت کوتاهی این سیستم را در جسم انسان از کار می‌اندازد و مصرف کننده آن خیلی زود به مصرف آن اعتیاد پیدا می کند.

شایان ذکر است در حال حاضر مواد مخدر جدید شامل کراک ، شیشه ، آیس یا کریستال گوی سبقت را در تخریب از هرویین ربوده‌اند و بلایی بر سر مصرف کننده می‌آورند که هرویین با آن قدرت وحشتناک نمی‌تواند بیاورد و بسیاری از مصرف کنندگان هرویین به مصرف کراک روی آورده‌اند. روش درمانی کنگره 60 در مورد مصرف‌کنندگان هرویین تاکنون کاملاً مؤفق بوده است و در حال حاضر مصرف کنندگان هرویین که توانسته‌اند اعتیاد خود را به این ماده مخدر در کنگره 60 کاملاً درمان کنند تعدادشان بسیار است. در کنگره 60 طول درمان اعتیاد به هرویین 11 ماه است زیرا در این مدت سیستم تولیدکننده مواد شبه افیونی و ضد درد کاملاً راه‌اندازی می‌شود.

جمعیت احیای انسانی (کنگره 60)

با وجود همه سنگین ترین مجازات ها، ماده محرک شیشه در آشپزخانه‌های زیرزمینی و منازل متخلفان که برای دست یافتن به اسکناس‌های بیشتر به هر کاری دست می‌زنند، همچنان تولید می شود. پژوهشگران می‌گویند این روزها در زیرزمین خانه‌ها در ازای 200 تا 300 هزار تومان، فرمول ساخت شیشه آموزش داده می‌شود! آنهایی که پا بر همه ارزش‌ها گذاشته و تن به تولید شیشه داده‌اند با خرید لوازم آزمایشگاهی و اختصاص آشپزخانه منزلشان به محل تولید شیشه می‌توانند شیشه‌ای را که تولید کرده‌اند به جوانان این مرز و بوم بفروشند تا مهر اعتیاد بر پیشانی جوانان بیشتری نقش ببندد و هر‌روز کودکان بیشتری قربانی اعتیاد والدین خود شوند.

براساس گزارش عملکرد ستاد مبارزه با موادمخدر در سال 90، انهدام 120 لابراتور تولید شیشه، دستگیری 60 هزار نفر در ارتباط با تولید این ماده و کشف 4 تن شیشه تولید داخل، گواهی بر رشد لابراتوارهای تولید شیشه در کشور است. از یکسو اعداد و ارقام آژیر قرمز تولید شیشه را به صدا در آورده‌اند و از سوی دیگر آسیب‌شناسان نسبت به آثار تولید آن هشدار می‌دهند. رویا نوری پژوهشگر اعتیاد در این باره به تهران امروز می‌گوید: «وقتی آمار مصرف شیشه افزایش پیدا می‌کند، پرواضح است که میزان تولید آن هم افزایش پیدا کرده است. اگر فرض کنیم که واردات شیشه در کشور داریم، با توجه به اقدامات امنیتی در مرزها و توان نیروی انتظامی، واردات این حجم از شیشه امکان‌پذیر نیست. گذشته از آن، تولید شیشه در آشپزخانه‌های زیر زمینی برای قاچاقچیان و تولیدکنندگان از نظر اقتصادی به صرفه است.»

از شابو تا شیشه

روزی که شیشه از آسیای جنوب شرقی وارد کشور شد، نامش «شابو» بود. شابو از طریق جوانان ایرانی که در آن کشورها کار می‌کردند، وارد شد. در ابتدا مصرف کنندگان گمان می‌کردند که مصرف شابو اعتیادآور نیست، افراد را لاغر می‌کند و توان‌شان را بالا می‌برد. رویا نوری، کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، سال گذشته نتایج پژوهشی درباره اعتیاد را به ستاد مبارزه با موادمخدر ارائه کرد که با حمایت مالی دفتر کنترل جرایم و موادمخدر سازمان ملل و تاییدیه ستاد مبارزه با موادمخدر انجام شده بود.

او در گفت‌وگو با تهران امروز درباره تولید شیشه در کشور می‌گوید: «اولین افرادی که به ایرانی‌ها فرمول ساخت شیشه را آموزش دادند فقط در قبال قیمت بسیار بالایی حاضر به انجام آن شدند اما در شرایط کنونی آشپزخانه‌دارها ساخت شیشه را با قیمت بسیار نازلی که بیشتر افراد جامعه از عهده پرداخت آن بر می‌آیند، آموزش می‌دهند. این قیمت 200هزار تا 300 هزار تومان است.»

او ادامه می‌دهد: «اتفاقا یکی از مصرف‌کنندگان به من گفت که در گذشته «اصلا این ماده یک چیز دیگر بود! نه اعتیاد داشت و نه حالم را بد می‌کرد! اما شیشه‌ای که این روزها مصرف می‌کنم زمین تا آسمان با آن ماده اولیه فرق می‌کند.»

از 90 هزار شیشه‌ای در پایتخت، ‌   هر روز حداقل 9 هزار نفرشان به درجاتی از توهم می‌رسند. نکته اینجاست که میانگین سنی مصرف کنندگان این ماده محرک با 4 سال کاهش نسبت به سال‌های گذشته، به 29 سال رسیده است.

ایران مقام نخست کشف هروئین در دنیا را برای سومین سال پیاپی کسب کرده اما صرف‌نظر از اعداد و ارقام غیررسمی، آمارهای رسمی نشان می‌دهد این بلورهای شیشه‌ای کوچک با فرمول متیل آمفتامین، بلای جان 27 هزار جوان ایرانی هستند

ادامه از صفحه اول: و این به معنای آن است که وقتی شیشه در آشپزخانه‌های داخلی ساخته شد ناخالصی‌هایی به آن افزوده شد که تاثیرات مخرب‌تری بر بدن دارد.» به گفته نوری،بعد از آنکه آشپزخانه‌هایی در شرق و غرب تهران و در نواحی‌ای که کمتر مسکونی بود دایر شد، بر حسب اتفاق‌ هنگام اضافه کردن اسید به ماده اولیه انفجارهایی رخ داد و پلیس در این مرحله بود که متوجه وارد شدن شیشه به کشور شد. او می‌گوید: «پیش از آن معلوم نبود که شیشه در داخل تولید می‌شود. از همان موقع (سال 78) شیوع شیشه در کشور پیش‌بینی می‌شد.»

دروازه غار، زخمی شیشه

اسمش رضاست. اگر چرتی که بین کلماتش می‌زند امان بدهد، می‌توانی کلمات بریده‌اش را کنار هم بگذاری و بلایی که شیشه بر انسان وارد می‌کند را از نزدیک بشنوی. اینطور که می‌گوید 23 سال بیشتر ندارد. می‌گوید: «17 سالم بود. برادرم در آشپزخانه کار می‌کرد. با یکی از دوستانش. من هم شیشه‌ای شدم.» اگرچه برادرش را در انفجار آزمایشگاه وقت تولید شیشه از دست داده است اما رضا تا امروز میراث‌دار اوست و شیشه‌ای باقی مانده. حالا روزها و شب‌هایش را در پارک یا گوشه خیابان می‌گذراند. مجبور است برای تهیه جنس خرده فروشی هم بکند.

خودش می‌گوید برای آنکه هزینه مصرفش را دربیاورد همه کار کرده است. توی پرونده‌اش از دزدی دیده می‌شود تا زورگیری.می‌گویند برای خودش یلی بوده. اما این روزها شیشه از او چیزی باقی نگذاشته است. از دور که نگاه کنی تصویر جوان سیاه‌چرده‌ای می‌بینی که گویی پوستش را بر استخوان‌هایش کشیده‌اند و توی صورتش که نگاه کنی زخم اعتیاد در عمق چهره‌اش فریاد می‌زند. زیرچشم چپش قی سبز رنگی دیده می‌شود که نشان از عفونت چشمش دارد. دستانش زخم شده‌ و عفونت کرده‌اند. رضا اما نه به غذا فکر می‌کند و نه به زخم هایش. رضا تنها نگران جنسی است که باید تا شب برای به‌ دست آوردن هزینه‌اش کار کند.

کشف 43آشپزخانه دیگر داستان آشپزخانه‌های تولید شیشه داستانی ادامه دار است. تنها در سه ماهه نخست امسال پلیس مبارزه با موادمخدر نیروی انتظامی 43 آشپزخانه دیگر را کشف کرده است.

سردارعلی مویدی چندی پیش با اعلام این خبر میزان کشفیات موادمخدر در همین زمان را تا 100 تن اعلام کرد که سهم روانگردان‌ها از آن تا سه و نیم تن بوده است. این در حالی است که 533 کیلوگرم از روانگردان‌های ضبط شده، شیشه بوده است. مقایسه این ارقام با مدت مشابه در سال گذشته افزایش 11 درصدی این ارقام را نشان می‌دهد.

رویا نوری در این باره می‌گوید: «به صرف افزایش میزان کشفیات نمی‌توان به این نتیجه رسید که مصرف و تولید شیشه افزایش پیدا کرده است اما نشانه‌های آن را در جامعه می‌توان دید. نتایج پژوهش انجام شده نشان داد که 90 هزار نفر تنها در پایتخت در روز، هفته یا ماه شیشه مصرف می‌کنند.»

پزشکان و درمانگران اعتیاد می‌گویند که فقط یک یا چند بار مصرف کردن شیشه می‌تواند مصرف‌کننده را به درجاتی از توهم برساند و در همین باره نوری می‌گوید: « از 90 هزار شیشه‌ای در پایتخت،‌ هر روز حداقل 9 هزار نفرشان به درجاتی از توهم می‌رسند. نکته اینجاست که میانگین سنی مصرف کنندگان این ماده محرک با 4 سال کاهش نسبت به سال‌های گذشته، به 29 سال رسیده است.»

هرچند خبرهای رسیده از دفتر مبارزه با جرایم و موادمخدر سازمان ملل حاکی از آن است که ایران مقام نخست کشف هروئین در دنیا را برای سومین سال پیاپی کسب کرده اما صرف‌نظر از اعداد و ارقام غیر رسمی، آمارهای رسمی نشان می‌دهد این بلورهای شیشه‌ای کوچک با فرمول متیل آمفتامین، بلای جان 27 هزار جوان ایرانی هستند.

این در حالی است که نتایج این پژوهش نشان می‌دهد تحصیلکرده‌ها هم مشتری شیشه هستند و شیشه، زنان را نیز وارد بازی اعتیاد کرده است. شاید باز شدن پای شیشه به کشور بود که میانگین سن اعتیاد را با چهارسال کاهش به 28 سال رساند.

همین است که کارشناسان نسبت به افزایش آشپزخانه‌های تولید شیشه که مثل قارچ در کشور رشد می‌کنند هشدار می‌دهند. چرا که عرضه و تقاضا در کنار یکدیگر معنا می‌یابد. به نظر می‌رسد باید محتاط‌تر عمل کنید شاید در پشت دیوارهای خانه ساکنان کوچه‌تان یک آشپزخانه تولید شیشه وجود داشته باشد!